Dane Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, iż co roku wzrasta liczba wypadków przy pracy. Na podstawie tego zjawiska można dojść do wniosku, że pracodawcy nie zapewniają swoim pracownikom pracy w warunkach, które byłyby zgodne z wymogami higieny pracy i wymaganiami narzuconymi przez normy bezpieczeństwa. Brak wymaganych kwalifikacji, źle zabezpieczony, wadliwy sprzęt, brak zapewnienia odpowiedniego przeszkolenia, jak również obarczanie jednej osoby zbyt dużą liczbą zadań prowadzą do zdarzeń tragicznych w skutkach, które powodują, długotrwałe lub nawet całkowite wyłączeniem pracownika z dalszej aktywności zawodowej. Pomimo doznania przez pracowników poważnych urazów często nie dochodzą oni roszczeń odszkodowawczych z powodu strachu przed utratą pracy czy innych negatywnych konsekwencji ze strony pracodawcy.

Aby ustalić czy w danym przypadku mamy do czynienia z wypadkiem przy pracy należy przytoczyć definicję takiego zdarzenia, które ustawodawca zawarł w art. 3. ust. 1.ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zgodnie z powyższym przepisem wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą i:

• podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych;
• podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na mocy art. 3. ust. 2 wymienionej powyżej ustawy na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ

• w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
• podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
• przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Za wypadek przy pracy uważa się także nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną zdarzenie, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego podczas świadczenia pracy na innej podstawie niż stosunek pracy.

Bezpośrednio po zaistnieniu wypadku należy niezwłocznie zgłosić zdarzenie pracodawcy. Do obowiązków pracodawcy w momencie zgłoszenia należy m. in. udzielenie poszkodowanemu pierwszej pomocy, zabezpieczenie miejsca wypadku, ustalenie okoliczności oraz przyczyn zdarzenia, sporządzenie i zatwierdzenie protokołu powypadkowego lub karty wypadku oraz doręczenie ich poszkodowanemu i właściwej jednostce inspekcji pracy.

W związku z wypadkiem przy pracy pracownik może dochodzić roszczeń poprzez dwie równoległe drogi, mianowicie z ZUSu, jak również bezpośrednio od pracodawcy.

Jednorazowe odszkodowanie dla ubezpieczonego przysługuje, jeśli wskutek wypadku pracownik doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

Jeżeli w skutek wypadku przy pracy ubezpieczony pracownik zmarł, to należne odszkodowanie przysługuje członkom jego najbliższej rodziny:

• małżonkowi (pod warunkiem że nie było orzeczonej separacji);
• dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka, dzieciom przysposobionym oraz przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom (także w ramach rodziny zastępczej);
• rodzicom, osobom przysposabiającym, macosze i ojczymowi, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub zmarły przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

Zdarza się, że wskutek wypadku przy poszkodowani tracą zdolność dalszego podejmowania aktywności zawodowej. Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Z tytułu niezdolności do pracy przysługują następujące świadczenia:

Zasiłek chorobowy

Otrzymuje go ubezpieczony, który w wyniku wypadku stał się niezdolny do dalszej pracy. Przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy, w wysokości 100% podstawy wymiaru (także za okres pobytu w szpitalu).

Świadczenie rehabilitacyjne

Przysługuje ubezpieczonemu, który po okresie pobierania zasiłku chorobowego nadal jest niezdolny do pracy z powodu choroby zawodowej, a dalsza rehabilitacja i leczenie rokują powrót do zdrowia i odzyskanie zdolności do pracy. Wynosi 100 proc. podstawy wymiaru. Maksymalny okres pobierania świadczenia to 12 miesięcy.
Inne świadczenia, jakich możecie Państwo dochodzić z ZUS to m.in. zasiłek wyrównawczy, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa czy renta rodzinna. Wszystkie świadczenia wypłacane są poszkodowanym albo członkom rodzin poszkodowanych zmarłych w następstwie wypadku.

Równolegle do świadczeń dochodzonych z ZUS-u, pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy i doznał szkody na osobie w postaci uszczerbku na zdrowiu lub rozstroju zdrowia, może żądać odszkodowania również od swojego pracodawcy na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Zasadnicze znaczenie mają tu przepisy określające odpowiedzialność za czyn niedozwolony (art. 415 i następne k.c.). Co do zasady poszkodowany pracownik winien wykazać przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy, tj. winę, poniesioną szkodę oraz związek przyczynowo-skutkowy.

Odszkodowanie pracownika nie mającego ubezpieczenia, tzw „pracownika pracującego na czarno”.

Okres wakacyjny sprzyja podejmowaniu sezonowych prac. Często w praktyce okazuje się, że pracownicy zmuszani są do wykonywania pracy bez umowy, świadcząc tzw. „pracę na czarno”. W przypadku wykonywanie tego typu pracy, często pojawia się wątpliwość czy pracownik będzie mógł dochodzić jakichkolwiek roszczeń w związku z brakiem ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 22 kodeksu pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz zakładu pracy, a zakład do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Nawiązanie stosunku pracy wiąże się ze zgłoszeniem pracownika do systemu ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887.

W praktyce zdarza się, że w celu uniknięcia kosztów pracy, albo też podjęcia krótkotrwałego zatrudnienia, pracodawcy często proponują potencjalnym pracownikom pracę w „szarej strefie”. Wpływ na podjęcie tego typu zatrudnienia ma też trudna sytuacja na rynku pracy.

Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Pracy z 13 kwietnia 2007 roku, Dz.U. 2007 Nr 89 poz. 589 Państwowa Inspekcja pracy jest organem powołanym do sprawdzenia nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności bezpieczeństwa i higieny pracy, legalności zatrudnia i innej pracy zarobkowej. Uprawnienie do kontroli przysługuje zatem, gdy PIP poweźmie wiadomość o niewłaściwym albo też niezgodnym z przepisami BHP zatrudnieniem.

W przypadku wypadku przy pracy „na czarno”, poszkodowany pracownik może:

• zgłosić się do pracodawcy z wnioskiem o sporządzenie protokołu powypadkowego;
• zgłosić się do Państwowej Inspekcji Pracy z prośbą o pomoc w przymuszeniu pracodawcy do sporządzenia protokołu powypadkowego. Państwowa Inspekcja Pracy posiada szereg uprawnień ustawowych, mogących wymusić na pracodawcy sporządzenie protokołu a także umowy o pracę z datą wsteczną.

Protokół jest podstawą do potwierdzenia tego, że pracownik był zatrudniony, a dodatkowo będzie posiadał moc dowodową w postępowaniu przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Moc dowodową wzmacnia także posiadanie zeznań świadków. Poszkodowany pracownik w następstwie wykonanych czynności, o których mowa powyżej ma pełne prawo do domagania się od Zakładu Ubezpieczeń wypłaty jednorazowego odszkodowania za doznany wypadek. Dodatkowo warto podkreślić Stosownie do uchwały SN z 11 lutego 2014 roku I UZP 4/13 nawet jeśli nie doszło do sporządzenia protokołu powypadkowego, sąd rozpoznający sprawę, jest uprawniony do zbadania tego czy wypadek przy pracy miał miejsce czy też nie.

Należy mieć na względzie to, że pracodawca który lekceważy obowiązki, nałożone na niego przepisami prawa naraża się na odpowiedzialność karną. Zgodnie z art. 219 k.k. kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszając nawet za zgodą zainteresowanego, wymaganych danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Pozycja pracownika pracującego bez umowy nie jest przegrana. Ważne by zdawać sobie z tego sprawę i mieć świadomość możliwości dochodzenia należnych roszczeń odszkodowawczych.

Artykuły powiązane: Odszkodowanie ZUS. Ile wynosi procent uszczerbku na zdrowiu po wypadku przy pracy?

Tagi: Wypadek przy pracy odszkodowanie, odszkodowanie za wypadek przy pracy, wypadek w pracy, postępowanie powypadkowe, upadek z wysokości, jednorazowe odszkodowanie z ZUS za wypadek przy pracy, procent uszczerbku na zdrowiu, protokół powypadkowy, adwokat, odszkodowanie, kancelaria, Rzeszów